เวลา 08.27 น. วันนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินไปยังพลับพลาพิธี มณฑลท้องสนามหลวง ในการพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พุทธศักราช 2568 โอกาสนี้ นายประยูร อินสกุล ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทำหน้าที่พระยาแรกนา ยาตราขบวนพร้อมด้วยเทพีคู่หาบทอง และเทพีคู่หาบเงิน ออกจากโรงพิธีพราหมณ์ มีราชบัณฑิตและพราหมณ์นำ ผ่านพลับพลาพระที่นั่ง พระยาแรกนา เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทถวายบังคม แล้วไปยังลานแรกนา เจ้าพนักงานจูงพระโคเทียมแอก พระยาแรกนาเจิมพระโคพอ พระโคเพียง และไถ แล้วไถดะไปโดยรี 3 รอบ โดยขวาง 3 รอบ และหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าว โหรหลวงลั่นฆ้องชัย และไถกลบอีก 3 รอบ
พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เป็นพระราชพิธีที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี เพื่อความเป็นสิริมงคล และบำรุงขวัญเกษตรกร โดยแยกเป็นพระราชพิธีพืชมงคล เป็นพิธีสงฆ์ เป็นการประกอบพระราชพิธีวันแรก ซึ่งจัดขึ้น ณ พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ไปเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 2568 เป็นพิธีทำขวัญพืชพันธุ์ธัญญาหาร ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงอธิษฐาน เพื่อความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ธัญญาหารแห่งราชอาณาจักรไทย และพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ หรือ วันไถหว่าน อันเป็นพิธีพราหมณ์ โดยประกอบพระราชพิธี ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง ในวันที่ 9 พฤษภาคม 2568 กำหนดจัดขึ้นราวเดือนหก หรือ เดือนพฤษภาคมของทุกปี ซึ่งเป็นระยะที่เหมาะสมที่จะเริ่มต้นการทำนาอันเป็นอาชีพหลักของประชาชนคนไทย
โดยปีนี้ กรมการข้าว จัดเตรียมพันธุ์ข้าวพระราชทานและพันธุ์พืช ซึ่งนำมาใช้ในงานพระราชพิธีฯ โดยขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตนำพันธุ์ข้าวทรงปลูกในฤดูนาปี 2567 โครงการนาทดลองในโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดามาใช้ในงานพระราชพิธีฯ ประจำปี 2568 ประกอบด้วย พันธุ์ข้าวนาสวน 5 พันธุ์ และพันธุ์ข้าวเหนียว 2 พันธุ์ ถือเป็น "พันธุ์ข้าวทรงปลูกพระราชทาน" บรรจุในซองพลาสติกแจกจ่ายให้บรรดาพสกนิกร ประชาชน และชาวนาทั่วประเทศรับไปเป็นมิ่งขวัญและสิริมงคลในการประกอบอาชีพการเกษตร
หลังจากพระยาแรกนาและเทพีกลับไปยังโรงพิธีพราหมณ์แล้ว พราหมณ์เสี่ยงของกิน 7 สิ่ง ตั้งเลี้ยงพระโค เพื่อพยากรณ์ถึงความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ธัญญาหาร ในการนี้ นายอภัย สุทธิสังข์ รองปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทำหน้าที่ถวายรายงานการพยากรณ์เสี่ยงทายผ้านุ่งของพระยาแรกนา โดยปีนี้ พระยาแรกนาตั้งสัตยาธิษฐาน หยิบได้ผ้านุ่ง 5 คืบ พยากรณ์ว่าน้ำในปีนี้จะมีปริมาณพอดี ข้าวกล้าในนาจะได้ผลบริบูรณ์ และผลาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี ส่วนพระโคกิน น้ำและหญ้า พยากรณ์ว่าน้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี และพระโคกิน เหล้า พยากรณ์ว่าการคมนาคมสะดวกขึ้น การค้าขายกับต่างประเทศดีขึ้น ทำให้เศรษฐกิจรุ่งเรือง
จากนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานโล่ประกาศเกียรติคุณแก่เกษตรกร และบุคคลทางการเกษตรดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2568 จำนวน 16 คน, สถาบันเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2568 จำนวน 12 กลุ่ม, สหกรณ์ดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2568 จำนวน 7 สหกรณ์ และปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน ประจำปี 2568 จำนวน 3 สาขา คือ สาขาปราชญ์เกษตรเศรษฐกิจพอเพียง สาขาปราชญ์เกษตรดีเด่น และสาขาปราชญ์เกษตรผู้นำชุมชนและเครือข่าย
ภายหลังเสด็จพระราชดำเนินกลับ ประชาชนที่มารอเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท อยู่เป็นจำนวนมาก ต่างกรูกันเข้าไปเก็บเมล็ดพันธุ์ข้าวและพันธุ์พืชจากลานแรกนา ที่พระยาแรกนาไถหว่าน เพื่อนำไปเป็นเมล็ดพันธุ์ เป็นการสร้างสิริมงคลแก่ชีวิต และเชื่อกันว่าจะช่วยเพิ่มความอุดมสมบูรณ์แก่พืชพันธุ์ธัญญาหารที่จะเพาะปลูกต่อไป
เวลา 09.44 น. เสด็จพระราชดำเนินไปยังแปลงนาสาธิต สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต ทอดพระเนตรการหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าวในแปลงนาสาธิต เพื่อใช้เป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญในฤดูกาลถัดไป
สำหรับผลการดำเนินงานแปลงนาสาธิต ในปี 2567 กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีการปลูกพืชหมุนเวียนในนาข้าวได้ผลผลิตถั่วเขียว 72 กิโลกรัม ส่วนการปลูกข้าวนาสวนพันธุ์หลัก ได้คัดเลือกพันธุ์ข้าวที่มีคุณลักษณะและความโดดเด่นด้านต่าง ๆ มา ปลูก 7 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ข้าวนาสวน 5 พันธุ์ ประกอบด้วย ขาวดอกมะลิ 105, กข79, กข85, กข99 หรือ หอมคลองหลวง72 และ กขจ1 หรือ วังทอง72 และพันธุ์ข้าวเหนียว 2 พันธุ์ ได้แก่ กข6 และ กข24 หรือ สกลนคร72 ได้ผลผลิตรวม 4,880 กิโลกรัม ซึ่งถือเป็นพันธุ์ข้าวทรงปลูกพระราชทาน
ทั้งนี้ กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพันธุ์ข้าวทรงปลูกพระราชทานทั้ง 7 สายพันธุ์ เข้าพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประจำปี 2568 และนำไปบรรจุซองแจกจ่ายให้ประชาชน และเกษตรกรทั่วประเทศ เพื่อความเป็นสิริมงคล และเป็นมิ่งขวัญในการประกอบอาชีพการเกษตรของตนตามประเพณีนิยม เพื่อให้เป็นไปตามพระราชประสงค์สืบไป
