ค้นพบ “การูแดปเทอรัส บุฟโตติ” สัตว์เลื้อยคลานบินได้ร่วมยุคไดโนเสาร์ อายุ 130 ล้านปี ซึ่งเป็น “เทอโรซอร์” ชนิดใหม่ของโลกและเป็นชนิดแรกที่ค้นพบในประเทศไทย โดยพบจากแหล่งซากดึกดำบรรพ์พระปรง จ.สระแก้ว
วันนี้ (20 มิ.ย. 68) ค้นพบ “การูแดปเทอรัส บุฟโตติ” (Garudapterus buffetauti) เทอโรซอร์ชนิดใหม่ของโลกและเป็นชนิดแรกที่พบในประเทศไทย จากแหล่งซากดึกดำบรรพ์พระปรง จ.สระแก้ว ซึ่งฟอสซิลชิ้นสำคัญคือส่วนปลายขากรรไกรบนจากชั้นหินหมวดเสาขัว อายุประมาณ 130 ล้านปี โดยเทอโรซอร์เป็นสัตว์เลื้อยคลานที่วิวัฒนาการสามารถบินได้เป็นกลุ่มแรกของโลก ซึ่งมีขนาดตั้งแต่ตัวเท่านกน้อยไปจนถึงสูงใหญ่เท่ายีราฟ
โดยเทอโรซอร์ชนิดนี้จัดอยู่ในกลุ่มเทอโรแดคทิลลอยด์ (Pterodactyloidea) วงศ์นาโธซอรีน (Gnathosaurinae) มีลักษณะเด่นคือปลายปากแผ่กว้างคล้ายนกปากช้อน มีเบ้าฟันยื่นออกและฟันแหลมเรียวสำหรับการจับปลา ความกว้างของปีกประมาณ 2.5 เมตร นอกจากนี้ ชื่อ “การูแดปเทอรัส” มาจากคำว่า “การูแดปเทอรัส” (ปีกครุฑ) และ “บุฟโตติ” ตั้งขึ้นเพื่อเป็นเกียรติแก่ ดร.เอริก บุฟโต นักบรรพชีวินวิทยาชาวฝรั่งเศสผู้มีบทบาทสำคัญต่อการศึกษาซากดึกดำบรรพ์สัตว์มีกระดูกสันหลังในประเทศไทยมากว่า 40 ปี ความสำคัญของการค้นพบนี้นอกจากจะเติมเต็มความเข้าใจเกี่ยวกับความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศยุคครีเทเชียสแล้ว ยังช่วยขยายขอบเขตการกระจายทางภูมิศาสตร์ของเทอโรซอร์กลุ่ม Gnathosaurinae สู่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ด้วย
ทาง ดร.ศิตะ มานิตกุล นักวิจัยผู้ค้นพบซากดึกดำบรรพ์ต้นแบบจากหมวดหินเสาขัว ในพื้นที่แหล่งพระปรง อ.วัฒนานคร จ.สระแก้ว ซึ่งอยู่ในชั้นหินยุคครีเทเชียสตอนต้น อายุประมาณ 130 ล้านปี กล่าวว่า การค้นพบชิ้นส่วนกะโหลกของเทอโรซอร์นี้เป็นครั้งแรกในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นส่วนกรามบนและค้นพบฟันอีก 5 ซี่ การค้นพบชิ้นส่วนกะโหลกเป็นสิ่งที่สำคัญมากเนื่องจากสามารถบอกจุดเด่นของของสัตว์ได้มากที่สุด กลไกการบินที่อาศัยการเปลี่ยนแปลงทางกายวิภาคที่สำคัญ อย่างการวิวัฒน์กระดูกให้บางและเบา มีถุงลมแทรกอยู่ภายในคล้ายกับนก เพื่อช่วยลดน้ำหนักในการบิน นอกจากนี้ยังมีแผ่นปีกที่ขึงจากปลายนิ้วถึงลำตัว และกล้ามเนื้อที่แข็งแรงซึ่งช่วยในการกระพือและยกตัวขึ้นจากพื้น ด้วยโครงสร้างกระดูกที่เบาและเปราะบางเช่นนี้เอง ทำให้โอกาสที่เทอโรซอร์จะกลายเป็นซากดึกดำบรรพ์นั้นมีน้อยมาก ในประเทศไทยก่อนหน้านี้เคยมีรายงานการพบเพียงฟันเดี่ยวและกระดูกรยางค์ของเทอโรซอร์เพียงไม่กี่ชิ้นเท่านั้น การค้นพบขากรรไกรบนที่สมบูรณ์มากขึ้นในครั้งนี้ จึงเป็นหลักฐานสำคัญที่ช่วยเติมเต็มช่องว่างในสายวิวัฒนาการ และแสดงให้เห็นถึงความหลากหลายของระบบนิเวศในยุคครีเทเชียสตอนต้นในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อีกด้วย
ทั้งนี้ แหล่งซากดึกดำบรรพ์อ่างเก็บน้ำพระปรง ตั้งอยู่ใน จ.สระแก้ว เป็นแหล่งซากดึกดำบรรพ์สัตว์มีกระดูกสันหลังที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศไทย จากการสำรวจโดยกรมทรัพยากรธรณี พบซากกระดูกของไดโนเสาร์กินพืชกลุ่มซอโรพอด (Sauropod) และสัตว์มีกระดูกสันหลังอื่น ๆ และล่าสุดคือเทอโรซอร์ Garudapterus buffetauti ซึ่งยืนยันถึงความหลากหลายของซากดึกดำบรรพ์ในพื้นที่นี้ การค้นพบครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า พื้นที่ภาคตะวันออกของประเทศไทยมีศักยภาพในการศึกษาบรรพชีวินวิทยาไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าภาคตะวังออกเฉียงเหนือ และยังนำไปสู่การค้นพบใหม่ ๆ ที่จะช่วยต่อเติมภาพวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตในอดีตได้ชัดเจนขึ้นในอนาคต
