วันนี้ (1 ก.ค.67) นพ.มนูญ ลีเชวงวงศ์ แพทย์เชี่ยวชาญด้านระบบการหายใจและผู้ป่วยหนัก ยกเคสผู้ป่วยให้เป็นความรู้ด้านสุขภาพ โดยยกเคสผู้ป่วยหญิง อายุ 64 ปี บ้านอยู่จังหวัดเพชรบูรณ์ ปกติแข็งแรงดี เริ่มมีไข้ ไอ มีเสมหะข้นเหนียว ทั้งกลางวันและกลางคืน มีอาการเหนื่อย 4 วัน ไม่มีน้ำมูก ไม่เจ็บคอ ตั้งแต่วันที่ 16 เม.ย.67 ผลตรวจไม่พบเชื้อโควิด ไปรักษาที่โรงพยาบาลใกล้บ้าน แพทย์ให้ยาปฏิชีวนะ ผู้ป่วยไข้ลดลง แต่ยังไอมีเสมหะมาก น้ำหนักลด 3 กิโลกรัม ผู้ป่วยให้ประวัติว่าเคยติดโควิดมาแล้ว 1 ครั้ง ไม่สูบบุหรี่ มา รพ.วิชัยยุทธ วันที่ 30 เม.ย.67 โดยให้ประวัติเพิ่มเติมว่า งานอดิเรกทำสวน ปลูกต้นไม้ ใส่ปุ๋ยคอกทำจากมูลวัว ด้วยวิธีเทปุ๋ยรอบต้นไม้ ในเนื้อที่ 1 ไร่ จำนวน 60 ถุง ทำทุก 2 เดือน และทำงานอดิเรกนี้มา 1 ปีกว่าแล้ว
ผลตรวจร่างกาย ฟังปอดมีเสียงผิดปกติทั้ง 2 ข้าง เอกซเรย์ปอดผิดปกติ เข้าได้กับหลอดลมโป่งพองทั้ง 2 ข้าง เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ปอด เห็นหลอดลมโป่งพองในปอดทั้ง 2 ข้าง ส่งเสมหะย้อมเชื้อหาวัณโรค AFB smear ให้ผลบวก จึงวินิจฉัยว่าเป็นโรคหลอดลมโป่งพอง สงสัยติดเชื้อวัณโรค หรือวัณโรคเทียม จึงให้ยา INH,rifampicin,ethambutol รักษาวัณโรค ร่วมกับ azithromycin รักษาวัณโรคเทียม 2 สัปดาห์
หลังคนไข้กินยา อาการดีขึ้น หยุดไอ ไม่มีเสมหะ ผลเพาะเชื้อขึ้นเชื้อวัณโรคเทียม 3 ชนิด คือ M.fortuitum, M. intracellulare และ M. gordonae เมื่อทราบผลเพาะเชื้อได้หยุดยาทุกชนิดก่อน ขอเก็บเสมหะอีกครั้งแต่เก็บไม่ได้ เพราะไม่มีเสมหะ แนะนำให้หยุดการเทปุ๋ยรอบต้นไม้ในสวน
หมอมนูญ ระบุว่าผู้ป่วยท่านนี้ คงติดเชื้อวัณโรคเทียม 3 ชนิด จากการหายใจเชื้อโรคลอยขึ้นมาในอากาศ เวลาเทปุ๋ยคอกลงบนพื้นดิน มีการศึกษาในประเทศสหรัฐอเมริกา ตรวจพบเชื้อวัณโรคเทียมหลายชนิดลอยขึ้นมาในอากาศ ในห้องปฏิบัติการเวลาเทปุ๋ยดินปลูก (Potting Soils) ซึ่งเป็นสินค้าขายในท้องตลาดลงบนพื้น คนไข้รายนี้มีเชื้อวัณโรคเทียม 3 เชื้อในเสมหะเหมือนที่แยกจากละอองลอยจากดินปลูกในห้องปฏิบัติการในประเทศสหรัฐอเมริกา
คนทั่วไปที่ปอดปกติ เมื่อหายใจเชื้อวัณโรคเทียมเข้าไป ไม่ก่อให้เกิดโรค แต่คนที่มีโรคปอด เช่น มีโรคหลอดลมโป่งพอง เคยป่วยเป็นวัณโรค ควรหลีกเลี่ยงไม่อยู่ในบริเวณที่คนกำลังเทปุ๋ยลงบนพื้นดิน หรือเทปุ๋ยลงบนพื้นดินด้วยตัวเอง ถ้าต้องเทปุ๋ยลงบนพื้นดินด้วยตัวเอง ต้องใส่หน้ากากป้องกันเชื้อโรค เช่น N95 เพื่อป้องกันหายใจเชื้อวัณโรคเทียมที่ลอยขึ้นมาในอากาศเข้าปอด เพราะทำให้เกิดโรคได้อย่างผู้ป่วยรายนี้
